De Nederlandse tuinen en balkons vormen samen een natuurgebied dat tien keer zo groot is als De Hoge Veluwe: Nationaal Park Alle Tuinen - we schreven er al eerder over. Hoeveel soorten wilde, inheemse planten en dieren leven er eigenlijk in dat gebied? Publieke omroepvereniging NTR wilde het weten, maakte vier podcasts rondom het onderwerp en organiseerde in juli, samen met Waarneming.nl en het Kadaster, een BioBlitz - een officiële soortentelling. We zijn benieuwd! Hoe is dat eigenlijk gegaan? We horen het van ecoloog en programmamaker Erik den Boer, die in zijn eigen tuin in Oosterbeek al een hele poos eerder aan het tellen is geslagen, zo blijkt.
“Mijn buurman Floris en ik zijn drie jaar geleden op missie gegaan om in onze tuinen 1.000 soorten te tellen. We werden geïnspireerd door bioloog Luc Hoogenstein, die we beiden kennen. Hij schreef het boek ‘Mijn 1000 soortentuin’. We zijn redelijk fanatiek. Gisteren zaten we op 1716!” Erik laat een foto van zijn laatste aanwinst zien. “Kijk, een koolzwartmot. Dat is een nachtvlinder, een vrij zeldzame soort.”
Geen fluit
Het tellen in eigen tuin smaakte naar meer en in 2023 begon Erik een project met de buurt waarbij er in honderd dagen 1.400 soorten werden geteld. "Je hebt er geen besef van dat je zo veel soorten in je tuin hebt, het is geweldig!” vindt hij. “Ik ben echt een evangelist aan het worden.”
Niet gek dus dat de NTR juist aan hem vroeg de podcasts te maken rondom de Bioblitz van het grootste nationale park van Nederland: hij is de aangewezen man! Toch? “Ondanks dat ik lang voor Vroege Vogels werkte en vroeger biologie heb gestudeerd, wist ik geen fluit van planten,” grapt hij. “Maar mijn soortenkennis is enorm vooruit gegaan door het tellen in de tuin. Wist je dat er wel twintig soorten langpootmuggen zijn? En ze hebben prachtige namen!”
De tijd nemen
Er valt een hoop te ontdekken als je verder kijkt dan je neus lang is, maar hoe begin je eigenlijk met het tellen en determineren van soorten? Allereerst door te kijken natuurlijk, vertelt Erik. “De tijd nemen, dat is belangrijk. Als ik de tuin inloop met het idee: ik ga eens eventjes een nieuwe soort ontdekken, dan werkt het niet. Je moet gewoon rustig staan en lang genoeg wachten, dan openbaart het zich vanzelf.”
Komt er een beestje voorbij, dan probeert hij er zo dicht mogelijk bij te komen om een foto te maken. Erik werkt met Obsidentify, een app die is ontwikkeld door Waarneming.nl, waarop 23.000 soorten gecatalogiseerd zijn. Als je een foto uploadt, weet je in een oogopslag met welk plantje of diertje je te maken hebt. “Het is zo gemakkelijk, iedereen kan het.”
Eigen ecosysteempje
Wat is het belang van het tellen van soorten? “Ik vind het zo leuk om te ontdekken dat elke soort zijn eigen ecosysteempje heeft, met zijn eigen predatoren en grazers. Er zijn zó veel grasjes, dat realiseer je je niet. De term onkruid vervalt eigenlijk, als je dat eenmaal weet.” Door het opmerken van de veelheid en verscheidenheid aan leven, ontstaat er meer bewustzijn zijn van wat biodiversiteit inhoudt en krijgen mensen er meer waardering voor, meent Erik. “Iedere keer als je een nieuwe soort ontdekt, wordt je wereld een stukje groter.”
Okkernootviltmijt
Erik is enthousiast, zoveel is duidelijk. Maar was de rest van Nederland dat ook? Is de BioBlitz geslaagd? Nou en of! In een maand tijd zijn er door 35.000 waarnemers 7.000 soorten geteld en meer dan een half miljoen waarnemingen gedaan, aldus Erik. Toch is nog de vraag of de nationale soortentelling in de Nederlandse tuinen en balkons een jaarlijks terugkerend fenomeen gaat worden. Ondertussen gaat Erik onverstoorbaar door. Hij werkte mee aan een aflevering van Klokhuis die gaat over het determineren van soorten en uiteraard gaat ook het tellen in zijn eigen tuin door. Determineren is ondertussen een onmisbaar onderdeel van zijn leven geworden. “Ik ben steeds meer geïnteresseerd in gallen. Hier zie je er een,” wijst hij. “Dit is een okkernootviltmijt.”
Een cirkel om de wijk
Is het, tot slot, niet wat om eens in het Spijkerkwartier een telling te organiseren? Volmondig ja: “Ik zou het heel leuk vinden om een cirkel om de wijk te tekenen en daar te gaan tellen. Er gaat een wereld voor je open, ook in kleine tuintjes. En het is een geweldige manier om mensen bij elkaar te krijgen!”
Meer weten?
Luister naar de podcasts van NTR: Focus - Beluister #3 - Iedere tuin telt #3 - De balkonscène | Podcasts | NPO Radio 1
Dit is aflevering drie, waarin het BuurtGroenBedrijf te horen is!
Een kijkje nemen in Eriks tuin kan ook. Kijk dan naar het Klokhuis en determineer gezellig mee! NTR | Het Klokhuis - Uitzending - Soorten herkennen
Foto's: Sjon Heijenga
