Bestemmingsplan Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek

Transcriptie

1 Bestemmingsplan Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek

2 Toelichting bij het bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (plankaart 2008-RO-0005) 2 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

3 Hoofdstuk Inleiding Algemeen Het bestemmingsplan bestaat uit een plankaart en planvoorschriften en gaat vergezeld van een toelichting. Op de plankaart zijn de bestemmingen door middel van kleuren en tekens aangegeven. De voorschriften bevatten de materiële inhoud van de bestemmingen. Deze bestemmingsplanonderdelen vormen tezamen het juridische toetsingskader voor ruimtelijke en functionele ontwikkelingen in het plangebied. De toelichting bevat met name de aan het plan ten grondslag liggende gedachten en het gemeentelijk beleid ten aanzien van het plangebied. 1.2 Plangebied Het plangebied ligt direct ten oosten van de binnenstad en singels. Het gebied wordt in het noorden begrensd door de spoorlijn Arnhem - Zutphen - Zevenaar en in het westen door de Apeldoornsestraat, het Velperplein, de Velperbuitensingel en de Eusebiusbuitensingel. In het zuiden wordt het gebied begrensd door de Boulevard Heuvelink, Rietgrachtstraat, B.P.van Verschuerstraat, de Willem Barentszstraat en de Statenlaan. In het oosten wordt de plangrens gevormd door de Hertogstraat en Emmastraat. Het plangebied kenmerkt zich door de het goed bewaarde monumentale karakter van Spijkerkwartier en Boulevardkwartier en vormt een goed voorbeeld van stadsuitleg in Nederland uit de 19e eeuw, bestemd voor de meer gegoede klasse. Op grond van de Monumentenverordening zijn enkele delen van het gebied door de gemeente aangewezen als beschermd stadsgezicht. Daarnaast is een groot deel van het gebied ook aangewezen als Rijks Beschermd Stadsgezicht. Deze laatste aanwijzing door het Rijk (op grond van de Monumentenwet) vond recent plaats. Het gebied waar voorheen de raamprostitutie was gevestigd wordt voorlopig niet in dit nieuwe bestemmingsplan overgenomen. Omdat de beoogde nieuwe functies in dit gebied (Spijkerbroek) in overleg met buurtbewoners worden vormgegeven en dat proces nog niet is afgerond, is ervoor gekozen om voor dit gebied later een apart bestemmingsplan te ontwikkelen. De plangrens van het bestemmingsplan loopt daarom niet geheel in de pas met de begrenzing van het aan te wijzen gebied als Rijks Beschermd Stadsgebied. Dit betekent dat het gedeelte van dit te beschermen gebied, dat nu valt buiten het nieuwe bestemmingsplan, wordt opgenomen in het nieuwe bestemmingsplan voor het gebied Spijkerbroek. De ontwikkeling van wonen op de locatie Statenlaan, daar waar het gymnasium de deuren heeft gesloten, is nog niet voldoende uitgekristalliseerd om in een bestemmingsplan te worden opgenomen. Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 3

4 Figuur 1: ligging plangebied 4 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

5 1.3 Doel De directe aanleiding voor deze planherziening is de aanwijzing tot beschermd stadsgezicht door het Rijk. Volgens artikel 36 van de Monumentenwet vinden stadsgezichten hun bescherming in het bestemmingsplan. Aangezien deze bescherming in de vigerende bestemmingsplannen onvoldoende aanwezig is, is herziening nodig. Het doel van dit bestemmingsplan is om de cultuurhistorische waarden in het gebied te beschermen. Naast bescherming van de cultuurhistorische waarden heeft dit bestemmingsplan als doel het juridisch en beleidsmatig uniformeren van het planinstrumentarium voor het totale plangebied binnen de huidige ruimtelijke structuur. Het gaat er daarbij vooral om het gebied tegen ongewenste ontwikkelingen te beschermen en gewenste ontwikkelingen mogelijk te maken. Ook de beëindiging van de raamprostitutie in het Spijkerkwartier is een argument om het bestemmingsplan uit 1998 te actualiseren. Deze beëindiging is aanleiding om het strakke regime van bestemmen in de vorige bestemmingsplannen in dit nieuwe plan enigszins te versoepelen. Dit sluit aan op de wens en het streven om de wijken door functiemenging levendig te houden. Het Spijkerkwartier, Boulevardkwartier en de Spoorhoek, gelegen direct ten oosten van de binnenstad, lenen zich daar goed voor. Tenslotte is het doel van dit bestemmingsplan om na 10 jaar tot actualisering te komen, zoals de Wet op de Ruimtelijke Ordening voorschrijft. 1.4 Aanpak In dit nieuwe bestemmingsplan is voor eenzelfde aanpak gekozen als bij andere bestemmingsplannen waarbinnen een Rijksbeschermd stadsgezicht is gelegen. Om de cultuurhistorische waarden, zoals genoemd in de aanwijzing tot beschermd stadsgezicht, te beschermen is voor dit gebied gekozen voor een meer gedetailleerde wijze van bestemmen dan in het voorgaande bestemmingsplan. Dit betekent onder andere het opnemen van een aparte bestemming "cultuurhistorische waarden" in het bestemmingsplan. De cultuurhistorische waarden van de stadsgezichten die bescherming moeten krijgen zijn aangeven op de Cultuurhistorische waardenkaart, die als bijlage is opgenomen in de voorschriften. Bouwplannen gelegen in een beschermd stadsgezicht worden naast de plankaart tevens getoetst aan de Cultuurhistorische waardenkaart. In dit plan zijn de grenzen zo ruim gesteld dat planologisch gewenste ontwikkelingen daarbinnen plaats kunnen vinden. Door de bestemmingsomschrijvingen niet te beperkt te kiezen zijn binnen één bestemming meerdere invullingen mogelijk, die alle planologisch aanvaardbaar zijn. Diverse facetbelangen zijn door andere regelgeving gewaarborgd, bijvoorbeeld de Bouwverordening, de Wet milieubeheer, de Huisvestingswet en de Monumentenwet. Het is niet nodig dat het bestemmingsplan dezelfde waarborgen nogmaals schept. Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 5

6 1.5 Geldende plannen Het bestemmingsplan "Spijkerkwartier Boulevardkwartier Spoorhoek" is een gedeeltelijke herziening van het geldende bestemmingsplan "Spijkerkwartier Spoorhoek" uit Ten aanzien van enkele kleine delen in dit plan uit 1998 waaraan destijds goedkeuring is onthouden houdt het nieuwe plan tevens een herziening in van het daaraan onderliggende bestemmingsplan "Spijkerkwartier" uit Verder betreft het nieuwe plan een algehele herziening van het bestemmingsplan "Velperplein Noord" en deels een herziening van het bestemmingsplan "Arnhems Broek". en Molenbeke e.o. Onderstaand overzicht geeft weer welke bestemmingsplannen (deels) komen te vervallen. Ook de daarop van toepassing zijnde partiële herzieningen vervallen hiermee. Bij elk plan is de datum van vaststelling en goedkeuring weergegeven (bij het plan "Spijkerkwartier uit 1978 is tevens de datum van het Kroonbesluit vermeld). Nr: Naam bestemmingsplan: 336 "Spijkerkwartier" 607 "Spijkerkwartier Spoorhoek" Data vaststelling en goedkeuring , KB , "Velperplein Noord" , "Arnhems Broek" , "Molenbeke e.o." , artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

7 Figuur 2: geldende bestemmingsplannen Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 7

8 Figuur 3: luchtfoto plangebied 8 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

9 Hoofdstuk Beschrijving bestaande situatie Historische ontwikkeling Archeologie Het gebied van het Spijkerkwartier en Boulevardkwartier heeft op de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) een onbekende archeologische verwachtingskans. Door de ligging in de bebouwde kom is het niet gekarteerd. Uit de ligging in de overgangszone van het stuwwal- en centrale rivierengebied kan echter wel een hoge archeologische verwachtingskans worden afgeleid. Deze overgangszone is in het bijzonder van belang voor het aantreffen van pre- en protohistorische vindplaatsen. Ook uit latere perioden zijn bewoningssporen te verwachten. Ondanks de hoge archeologische verwachtingskans zijn er in het gebied van Spijkerkwartier en het Boulevardkwartier geen vindplaatsen (voor zover die in ARCHIS, het landelijke registratiesysteem voor vindplaatsen, zijn aangemeld) bekend. In de directe omgeving zijn wel vindplaatsen gelegen. Twee daarvan zijn vermeldenswaard: ARCHIS-waarnemingsnummer 3706/3710 (omgeving Spijkerstraat/Dullertstraat) en 3692 (omgeving Roosendaalsestraat/Arbeidstraat). Hier zijn een dolk, munten en aardewerkscherven uit de Romeinse Tijd gevonden. Andere vindplaatsen in de omgeving van het Spijkerkwartier en het Boulevardkwartier houden verband met bewoning in de binnenstad van Arnhem Historische ontwikkeling Spijkerkwartier Boulevardkwartier Het gebied van het Spijkerkwartier en Boulevardkwartier behoorde van oorsprong tot het landelijk gebied in de directe omgeving van Arnhem, gelegen in het overgangsgebied van het zand- en rivierkleilandschap. De aanwezigheid van twee verschillende landschapstypen kwam tot uiting in de vorm en manier van verkavelen. Op de kadastrale minuut van 1832 (situatie 1821) is te zien dat in het gebied al enige bebouwing aanwezig was. De voornaamste bebouwing betrof het Gelders Spijker, een uitgestrekt landgoed met een in 1617 gebouwd landhuis en het spijker Den Hertog. De bebouwing beperkte zich verder tot enkele boerderijen op de overgang tussen het hellende gebied ten noorden van de Steenstraat en de lage vlakke broekgronden ten zuiden daarvan. De grens tussen de hoge en lage gronden werd min of meer gevormd door de Molenbeek die in zuidwestelijke richting stroomde naar de singel rondom de oude binnenstad. Verder heeft de loop van oude historische wegen naar Deventer (Hommelseweg) en Zutphen (Steenstraat) in sterke mate de ontwikkeling van het gebied bepaald. Vanaf 1820 werd de oude route naar Zutphen verhard en verbreed in het kader van het rijkswegenplan van koning Willem I. In 1829 kreeg de gemeente bij Koninklijk Besluit als een van de eerste Nederlandse steden toestemming om de hoofdwallen te slechten. De buitenvestingwerken waren reeds als plantsoen ingericht. Na de ontmanteling ontstond de bebouwing langs de binnensingels, verdichtte zich de bebouwing langs de oude wegen en werd de weg vrij gemaakt voor de uitbreiding van de stad. Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 9

10 Figuur 4: historische ontwikkeling Het stadsbestuur was er vooral op uit om door middel van fraaie singels welgestelden naar Arnhem te lokken. De opening van de spoorlijn Amsterdam-Arnhem (1845) beloofde een nieuwe groei-impuls. Het 'plan tot den uitleg van de stad Arnhem' van Stadsbouwmeester H.J.Heuvelink sr. uit 1853 diende dan ook ruimte te scheppen voor de huisvesting van gegoeden, maar moest tevens corrigerend werken op enkele ongewenste ontwikkelingen in en om de stad zoals de voortgaande sloppenbouw die de overgang van stad naar landschap verloren had doen gaan. Op de kaart van het "plan tot de uitleg van de stad Arnhem" is ook het ontworpen tracé van de Rijnspoorweg, de verlenging van de spoorlijn Amsterdam-Arnhem naar Duitsland, ingetekend. De spoordijk van deze in 1856 geopende spoorwegverbinding werd de noordoostelijke begrenzing van het plangebied. De aanleg van de Rijnspoorweg heeft grote invloed gehad op het gebied. Bij de uitvoering van het plan Heuvelink werd veel aan het particulier initiatief overgelaten. Van het plan was twintig jaar later slechts een klein deel werkelijk gerealiseerd. De woningbouw was destijds geheel in handen van particulieren, die er zich vooral om bekommerden zoveel mogelijk woningen op hun grond te bouwen. Achter de façades van fraaie woonhuizen langs de singels en uitvalswegen ontstonden daardoor in de tweede helft van de 19e eeuw buurten in een zeer nauwe verkaveling, voor de arbeiders die in het kielzog van de welgestelden naar Arnhem kwamen. Om hieraan een halt toe te roepen, nam de gemeentelijke overheid zelf het heft in handen. Met het Boulevardplan van H.J.Heuvelink jr. uit 1877 kwam een eind aan het planloze tijdperk, waarin de stadsuitbreiding zonder uitgewerkte stedenbouwkundige visie vrijwel geheel aan particulieren werd overgelaten. Het ruim opgezette plan omvatte onder meer 10 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

11 de aanleg van een brede boulevard die de ruggengraat van het nieuwe Boulevardkwartier zou vormen. In 1878 kwam het Gelders Spijker in eigendom van de gemeente waardoor een groot gebied vrij kwam om te bebouwen. Zo werden na afbraak van het oude landhuis, in 1879, de Prins Hendrikstraat en later de Schoolstraat aangelegd. Ook konden de Parkstraat en Spijkerstraat in oostelijke richting worden doorgetrokken. De bebouwing kwam als gevolg van het einde van de gouden 'Indische tijd' van Arnhem langzaam en in veel bescheidener vormen tot stand dan aanvankelijk de bedoeling was. Ruim 25 jaar na presentatie van het Boulevardplan was het gebied Spijkerkwartier-Boulevardkwartier grotendeels voltooid met aan de belangrijkste straten vooral grote herenhuizen en slechts enkele dubbele villa's, aan de smallere zijstraten woningen voor het 'gewone' volk en op binnenterreinen kleine woningen voor de minder bedeelden. De wijken Spijkerkwartier en Boulevardkwartier vormen een goed voorbeeld van stadsuitleg in Nederland uit de 19e eeuw, bestemd voor de meer gegoede klasse. In het Spijkerkwartier en Boulevardkwartier hebben sinds de afronding ervan aan het begin van de 20e eeuw steeds vernieuwingen plaatsgevonden. De hoofdstructuur bleef daarbij grotendeels intact. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het meest westelijke, aan de Eusebiusbuitensingel grenzende deel van de Boulevard Heuvelink zwaar beschadigd. Ook de Steenstraat werd aan weerszijden verspreid zwaar beschadigd. De verwoestingen en de plaatselijk zeer slechte kwaliteit van de woonbebouwing maakten ter plaatse een drastische ingreep in de structuur van het gebied mogelijk. Aanleiding hiervoor vormde het verwachte toekomstige conflict tussen de verkeers- en winkelfunctie van de Steenstraat. In de wederopbouwplannen werd daarom als oplossing voor deze problematiek gekozen voor een parallelweg ten noorden van de Steenstraat (de latere Ir.J.P.van Muijlwijkstraat), met een nieuw spoorviaduct. Het saneringsbeleid werd op de wederopbouwplannen afgestemd; de grote ruimte rondom de Tuinstraat ontstond. De plannen werden maar gedeeltelijk uitgevoerd. De aansluiting Hommelstraat-Velperplein werd naar het noorden verlegd; De Ir.J.P. van Muijlwijkstraat werd aangesloten op het Velperpoortviaduct en ter weerszijden bebouwd met strakke woongebouwen. Sinds begin jaren '80 hebben op grote schaal stadsvernieuwingsmaatregelen in de vorm van nieuwbouw en renovatie plaatsgevonden. De belangrijkste projecten in dit kader zijn de woningbouwprojecten de Rietebeek (1983), Dijkstraat/Kastanjelaan (1984), Singelstraat (1994), Poststraat (1995), Spijkerstraat/Prins Hendrikstraat (1997). Ook is een aantal openbaar toegankelijke tuinen gerealiseerd zoals de in 1986 geopende Ecologische Tuin Arnhem op een binnenterrein achter de Prins Hendrikstraat Historische ontwikkeling Spoorhoek Ook voor het gebied Spoorhoek heeft de loop van de oude historische wegen naar Deventer (Hommelseweg) en Zutphen (Steenstraat) in sterke mate de ontwikkeling bepaald. In 1845 werd de spoorlijn tusen Amsterdam en Arnhem aangelegd en breidde Arnhem zich richting de spoorlijn uit. De aanleg van de spoorweg had tot gevolg dat een aantal historische wegen abrupt werden afgesneden (Klarendalseweg, Rosendaalsestraat, De Hommelstraat en de Steenstraat) en er nieuwe wegen ontstonden. De Steenstraat en de Hommelstraat ontwikkelden zich hierdoor in versterkte mate tot aanlooproutes naar de binnenstad met een winkelfunctie. In de tussengebieden ontstonden in de tweede helft van de 19e eeuw buurten voor arbeiders in een zeer nauwe verkaveling. Begin 1900 werd Spoorhoek volgebouwd, de wijk bestond toen voornamelijk uit woningen en pakhuizen ter bevoorrading van het centrum. Net voor de 2e wereldoorlog werden door een woningcorporatie woningen gebouwd aan de Noord-en Zuidstraat.De verwoestingen in deze oorlog en de zeer slechte kwaliteit van de woonbebouwing ten noorden van de Steenstraat maakten een drastische ingreep in de structuur van het gebied mogelijk. In de wederopbouwplannen werd gekozen voor een Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 11

12 parallelweg ten noorden van de Steenstraat met een nieuwe spooronderdoorgang, de huidige ir.j.p.van Muijlwijkstraat. Eind 70' er jaren is er veel nieuwbouw gekomen, ongeveer de helft van de huidige bebouwing in Spoorhoek stamt uit deze tijd. In de jaren 70 werd ook de IR. J.P. van Muijlwijkstraat aangelegd. Deze straat moest de Steenstraat van het doorgaande verkeer ontlasten. De aanleg van de Van Muijlwijkstraat, met een zeer breed profiel, was een enorme ingreep voor de ruimtelijke structuur van Spoorhoek. Grote delen van Spoorhoek werden plotseling opgesplitst in kleinere stukken en langs de van Muijlwijkstraat verschenen anonieme hoge flats. Bovendien is door deze ingreep de oorspronkelijke aansluiting Hommelstraat Velperplein verdwenen. Deze ontwikkeling heeft een gebrek aan ruimtelijke structuur opgeleverd waarbij de van Muijlwijkstraat en de aanliggende hogere bebouwing het niveau van de wijk volledig overstijgen. 2.2 Ruimtelijke structuur Ruimtelijke structuur Spijkerkwartier/Boulevardkwartier stedenbouwkundige hoofdopzet De stedenbouwkundige hoofdopzet van het gebied vertoont een duidelijk planmatig karakter waarbij het stratenpatroon een zekere hiërarchie vertoont. Aan de west- de noord en de zuidzijde vormen de Eusebiusbuitensingel/ de Velperbuitensingel, de Steenstraat en de Boulevard Heuvelink een duidelijke begrenzing van de wijk Spijkerkwartier/ Boulevardkwartier. Zij maken onderdeel uit van de Arnhemse stedenbouwkundige hoofdstructuur. Op wijkniveau worden de volgende straten binnen de beide kwartieren tot de stedenbouwkundige hoofdstructuur gerekend: Spijkerstraat, Parkstraat, Spijkerlaan, Kastanjelaan, Hertogstraat, Emmastraat, Prins Hendrikstraat. Daarop volgen de straten die tot de secundaire stedenbouwkundige structuur gerekend kunnen worden: Driekoningenstraat, Driekoningendwarsstraat, Schoolstraat, Rietgrachtstraat, Gravenstraat, Prinsessestraat, Dijkstraat en de Singelstraat. Het orthogonale stratenpatroon in het Spijkerkwartier en het Boulevardkwartier bestaat uit een stelsel van haaks op elkaar staande straten, dat aan de zuidzijde wordt afgesloten door de gebogen Boulevard Heuvelink als een belangrijke verbindend element. De Boulevard heeft een opvallend S- vormig beloop en heeft een zeer breed profiel waarin drie, kleine (deels groene) pleinvormige ruimten zijn opgenomen. De Van Oldenbarneveldtstraat tussen de Boulevard Heuvelink en de van Verschuerstraat is te beschouwen als een voortzetting van het Boulevardkwartier in het noordelijk deel van de wijk "Arnhems Broek". De straten in de kwartieren omsluiten min of meer rechthoekige bouwblokken waarvan de grootste al dan niet bebouwde binnenterreinen hebben. Binnen de kwartieren vormen de noord-zuid gerichte Spijkerlaan-Kastanjelaan samen met de oost- westlopende Spijkerstraat en Parkstraat de ruimtelijke dragers van de stedenbouwkundige hoofdstructuur. Hoewel beide kwartieren een samenhangend geheel vormen zijn er toch enkele verschillen waarneembaar. In het algemeen is het Boulevardkwartier duidelijk ruimer van opzet dan het Spijkerkwartier. De meeste straten hebben bredere profielen terwijl ook de kavels en de woningen in het algemeen groter en dieper zijn. In het Boulevardkwartier ontbreken de, voor het Spijkerkwartier karakteristieke, kleinste dwarsstraten. Door de ruimere opzet kon het Boulevardkwartier een groenere uitstraling krijgen dan het Spijkerkwartier waar het groen van oudsher spaarzaam aanwezig is. Een nog zichtbaar gevolg van de keuze om de latere uitbreidingen (Boulevardkwartier) een ruimere opzet te geven zijn de opvallende verspringingen in de rooilijnen in de overgangszone tussen beide kwartieren. Dit is goed waarneembaar in de Parkstraat, Kastanjelaan en de Emmastraat. Vooral in de Parkstraat heeft dit ter plekke geleid tot een zeer waardevol straatbeeld. De bovengenoemde stedenbouwkundige hoofdnopzet is goed bewaard gebleven en is waardevol. 12 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

13 bebouwingsbeeld Spijkerkwartier/Boulevard Heuvelink Ook het oorspronkelijke bebouwingstype en bebouwingsbeeld (aaneengeschakelde herenhuizen van twee tot drie volwaardige bouwlagen met kap en al dan niet voorzien van een souterrain en een mezzanino-achtige extra bovenste laag) is voor een groot deel, zeker aan de eerdergenoemde straten, goed bewaard gebleven. In het Spijkerkwartier en in de zijstraten van het Boulevardkwartier is in het algemeen direct aan de straat gebouwd. Veel herenhuizen zijn in kleine blokken aaneen gebouwd en vormen daarmee een gesloten straatwand. Deze straatwanden vormen samen half open bouwblokken waarbij de 'tuindoorzichten' door de direct aan de zijstraten gelegen achtertuinen van de hoekpanden karakteristiek zijn. De verdiepingen zijn doorgaans opvallend hoog waarbij in het algemeen de hoogte naar boven toe afneemt. De bovenste verdieping is in veel gevallen maar een halve verdieping en soms uitgevoerd als mezzanino (een lage verdieping als bovenste extra laag). Kenmerkend is voorts het grote aantal afgeschuinde hoeken waardoor de entrees van de straten ruimer ogen. Deze karakteristieke straathoeken dragen in belangrijke mate bij aan het waardevolle straatbeeld. Figuur 5: Bebouwingsbeeld - Mezzanino Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 13

14 Figuur 6: Bebouwingsbeeld - afgeschuinde hoeken In sommige straten is de goothoogte van minstens even groot belang als de nokhoogte. In verreweg de meeste straten, met een ten opzichte van de hoge panden relatief smal profiel, spelen kappen in de beleving van het straatbeeld maar een ondergeschikte rol. Het bebouwingsbeeld van het Spijkerkwartier oogt meer gesloten dan dat van het Boulevardkwartier als gevolg van een minder ruime opzet, de grotere bebouwingsdichtheid en het geringere aantal tuindoorzichten. Deze tuindoorzichten ontstonden doordat de bebouwingswanden niet om de straathoeken werden doorgebouwd waardoor de achtertuinen van de hoekpanden direct aan de straat grenzen. Sommige huizen hebben ook aan de achterzijde verzorgde gevels met fraai gedetailleerde serres en/ of veranda's met uitzicht over de tuin. De doorzichten zijn het meest waardevol als er sprake is van een groen doorzicht bijvoorbeeld dankzij de aanwezigheid van een markante boom. Op enkele plekken zijn deze tuinen echter aan de straatzijde dichtgebouwd met aanbouwen of bijgebouwen of hoge tuinmuren waardoor alsnog een gesloten wand is ontstaan en de karakteristieke doorzichten in de achtertuinen deels is verdwenen. Veel zij- en achtertuinen haddden overigens vanouds een gemetselde tuinmuur als erfafscheiding. 14 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

15 Figuur 7: Bebouwingsbeeld - tuindoorzicht Veel panden zijn van grote architectonische waarde en hebben een plaats gekregen op de rijks- of gemeentelijke lijst van beschermde monumenten. In de noord-oostelijke randzone maar vooral ook aan smallere straten en op binnenterreinen in de westelijke en noordelijke randzones is echter ook al dan niet moderne woon- en bedrijfsbebouwing te vinden van minder allure, waarvan de schaal en maatvoering in het algemeen wel past binnen de karakter van de rest van het gebied. Voorts liggen in het gebied ook enkele in het kader van de stadsvernieuwing gerealiseerde woningbouwprojecten. De stadsvernieuwingsprojecten aan Het Oude en Het Nieuwe Land e.o. Riethorsterstraat e.o en de Poststraat zijn door hun relatief geringe hoogte en situering op binnenterreinen vrijwel niet zichtbaar vanaf de hoofdstructuur. Met betrekking tot de naoorlogse vervangende nieuwbouw kan in het algemeen worden opgemerkt dat met de loop der jaren de nieuwbouw steeds minder werd afgestemd op de hierboven geschetste algemene bebouwingskarakteristieken, waarmee niet gezegd is dat deze panden op zichzelf geen architectonische waarde zouden bezitten. De oudste wederopbouwpanden lijken doorgaans het gemakkelijkst te voegen binnen de waardevolle algemene karakteristieken van het oorspronkelijke bebouwingsbeeld Bijzondere bebouwing Spijkerkwartier/Boulevardkwartier Binnen de kwartieren is een aantal bijzondere bouwwerken/ monumentale complexen gerealiseerd. Aan de Spijkerstraat zijn dat de Brusselse huizen (nrs. 217 t/m 239) uit 1877 en de voormalige school XIX voor MULO op de hoek van de Boekhorstenstraat. Aan de Parkstraat, nabij de hoek met de Kastanjelaan staat sinds 1926 een vrijzinnig hervormde kerk (Haagse school). Aan de Schoolstraat staat sinds 1904 het imposante schoolgebouw van de Lorentz HBS. Aan de Boulevard Heuvelink is de Voormalige Ambachtsschool gelegen (1895). Aan de Steenstraat is de Martinuskerk gevestigd. Samen met de Luthersekerk aan de Spoorwegstraat vormen deze kerken karakteristieke panden in de wijken. De beide kerktorens vormen markante hoogteaccenten in het plangebied. Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 15

16 Figuur 8: Bijzondere bebouwing - Lorentzcollege aan de Schoolstraat Openbare ruimte en groenvoorziening Spijkerkwartier/Boulevardkwartier Binnen het Spijkerkwartier/ Boulevardkwartier is vooral de groene uitstraling van de plantsoenen aan de Boulevard Heuvelink van essentieel belang. Ter hoogte van de Kastanjelaan was ruimte voor twee min of meer driehoekige plantsoenen, terwijl later aan de zijde van de Emmastraat een taps toelopend plantsoen werd aangelegd. Voor het statige groene karakter dat de Boulevard moest krijgen waren deze drie min of meer driehoekige plantsoenen binnen het stedenbouwkundige ontwerp van groot belang. De herkenbaarheid van de oorspronkelijke S-vormige structuur van de Boulevard Heuvelink is in de loop der tijd afgenomen door het opnieuw aanleggen en verbreden van de Johan de Wittlaan en de gedeeltelijke omvorming van de 3 driehoekige plantsoenen naar vooral parkeerplaatsen. Het van oorsprong zeer brede profiel van de Boulevard werd verstoord door de aanleg van haakse parkeerplaatsen aan beide zijden van de straat over de hele lengte. 16 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

17 Figuur 9: driehoekig plantsoen Boulevard Heuvelink Van oorspronkelijke beplantingsplannen voor straten is weinig bekend waarschijnlijk omdat als gevolg van de stedelijke opzet in beide kwartieren het openbaar groen een ondergeschikte rol speelt. Ook voor een markante wegbeplanting was in de meeste straten onvoldoende ruimte. Van oudsher waren alleen de Emmastraat, Boulevard Heuvelink, Parkstraat en Kastanjelaan beplant. Tegenwoordig zijn zelfs, ondanks de smalle profielen, nog meer smallere straten van beplanting voorzien. Die bomen kunnen door de beperkte ruimte echter niet tot volle wasdom komen. Sommige zijstraten van de Boulevard Heuvelink werden ontdaan van de oorspronkelijke inrichting en voorzien van een woonerfachtige inrichting al dan niet met een weg-asverspringing, links of rechts parkeren afgewisseld met beplanting. In de huidige verschijningsvorm zijn vooral de profielen van de Boulevard Heuvelink, Parkstraat en Kastanjelaan van waarde. In het algemeen kan gesteld worden dat de ruimtelijke kwaliteit het meest tot zijn recht komt bij een eenvoudige, min of meer symmetrische dwarsprofiel dat zoveel mogelijk zonder verspringingen en al te veel onderbrekingen over de volle lengte van de straten lopen. In de oudste aangelegde delen van de wijk ontbreken de voortuinen doordat de voorgevels direct aan de straten of trottoirs grenzen. In de jongere delen met name in het Boulevard kwartier en in de overgangszone naar het Spijkerkwartier zijn daarentegen wel kleine voortuinen aanwezig die samen met erfafscheidingen in de vorm van ijzeren hekwerken voor het straatbeeld van groot belang zijn. De hekwerken zijn te vinden in de Parkstraat, Boulevard Heuvelink, Kastanjelaan, Prins Hendrikstraat, Van Oldenbarneveldtstraat en in een enkel geval in de Schoolstraat. De panden aan de zuidzijde van de Boulevard Heuvelink hebben de diepste voortuinen. Sommige voortuinen zijn als parkeerplaats in gebruik genomen, terwijl de karakteristieke ijzeren hekwerken hier en daar zijn verdwenen of hebben plaatsgemaakt voor andere typen erfafscheiding. In veel gevallen leidt dit tot een verstoring van de continuïteit en de rust in het straatbeeld. Daarentegen is op andere plaatsen de oorspronkelijke situatie juist weer met de nodige zorg hersteld. De achtertuinen zijn voor de beleving van de wijk in het algemeen van minder belang, hoewel op meerdere plaatsen volgroeide bomen in achtertuinen het straatbeeld in positieve zin meebepalen. De eerder genoemde tuindoorzichten zijn vooral van belang wanneer opgaand groen aanwezig is. Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 17

18 In de wijk komen op dit moment twee geregistreerde monumentale bomen in het openbaar gebied voor: één plataan in het Emmaplantsoen (Boulevard Heuvelink) en één plataan in het groene plantsoen aan de Boulevard Heuvelink ter hoogte van de Kastanjelaan. Verder zijn er 3 officieel geregistreerde waardevolle bomen in het openbaar gebied van het plangebied: de twee hopbeuken aan de Blekerstraat en een tamme kastanje aan de Velperbuitensingel. Bij verdere inventarisatie is gebleken dat er nog meer waardevolle bomen in het plangebied staan in de binnengebieden (privéterrein). Deze bomen zorgen voor het groene karakter van de waardevolle tuindoorzichten Spijkertuinen Enkele grotere groeneenheden deels gelegen op binnenterreinen en/ of delen daarvan zijn in de loop der jaren als (semi-) openbare groengebieden ingericht. Het zijn in totaal 9 openbaar toegankelijke stadstuinen, de zogenaamde "spijkertuinen", waarvan er 8 in het Spijkerkwartier/ Boulevardkwartier gesitueerd zijn en 1 in de wijk Spoorhoek ligt. Op de hoek Spijkerstraat-Boekhorstenstraat is omstreeks 1976, toen het schoolgebouw haar functie verloor, de schooltuin van een openbare lagere school omgevormd tot 'recreatiemogelijkheid voor bejaarden', inclusief jeu-de-boules-baan. Een aantal grote kastanjes, struiken en plantenborders geeft samen sfeer aan deze hoek. In 1981 besloot de gemeente het binnengebied achter de Prinsessestraat in te richten als speelterrein voor kleine kinderen. Later zijn er bloemborders ontstaan en op een afgeschermd stuk is de kruidentuin aangelegd. In 1986 heeft de officiële opening van de ecologische tuin (ingang Prins Hendrikstraat) plaatsgevonden. Rondom een verdiept grasveld in het midden verrijst een aantal hoge heuvels vol inheemse planten, doorsneden door trapjes en kronkelpaadjes. Dit laatste maakt de natuurlijke tuin spannend en aantrekkelijk voor kinderen. In 1993 vond de opening van de watertuin (ingang Parkstraat) plaats. Ooit lagen hier de waterpartijen van het landgoed Gelders Spijker. Dit gegeven en daarnaast de wens van bewoners om libellen, salamanders, kikkers en padden in de buurt een kans te geven, inspireerden bewoners tot een plan voor een tuin met grote vijvers. Toen in 1877 het plan voor de Boulevard gestalte kreeg werd op de hoek van de Emmastraat en Boulevard Heuvelink een klassiek barokperkje/ plantsoen aangelegd, met in het midden een ovaal beplant met sierplanten. In de zomer stonden er oranjerieplanten buiten. De laatste jaren was dit verwaarloosd maar sinds 1994 werken omwonenden aan het herstel van het Emmaplantsoen. Op de plek waar de achtertuin (ingang Schoolstraat) nu ligt zijn fundamenten gevonden van een middeleeuwse opslagplaats, een 'Speicher'. Later kwamen er werkplaatsen behorend bij de voermanswoningen in het straatje. Omstreeks 1900 restte er nog slechts een grote loods met daarin een brandstoffenhandel. Na afbraak hiervan werd in 1985 de achtertuin aangelegd overeenkomstig een plan van de direct aanwonenden, met de bedoeling een rustige en stille plek te creëren. Er is een rustige, stille (achter)tuin gerealiseerd met prachtige kleurrijke borders. In 1996 is de posttuin aangelegd, een kleine maar bijzondere tuin aan de Poststraat. De tuin ligt zelf in een verdiepte bak, doorsneden door een brug. In 1998 werd het laatste deel van het protestants bestedelingenhuis op het binnenterrein aan de Spijkerstraat afgebroken. Op het vrijgekomen terrein werd een langgerekte tuin aangelegd, de bestedelingentuin. In 2000 is deze tuin ook geschikt gemaakt als speeltuin voor kleine kinderen. 18 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

19 Figuur 10: Watertuin aan de Parkstraat Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 19

20 Ruimtelijke structuur Spoorhoek De wijk Spoorhoek is een volkswijk en ligt aan de rand van het centrum, ten noorden van het Spijkerkwartier. Het ligt ingebed tussen de spoorlijn, en de drie zeer drukke en brede straat profielen van de Singel, de Apeldoornseweg en de Ir. J.P. van Muijlwijkstraat. De Ir. J.P. van Muijlwijkstraat heeft geen historische opbouw, de architectuur is zeer monotoon en kent geen accenten Ruimtelijk gezien vormt Spoorhoek een geïsoleerde hoek binnen deze sterke drie randen. De spoorlijn is een sterke visuele barrière die door middel van drie poorten de uitwisseling met de aangrenzende wijken mogelijk maakt. De drie andere randen vormen vooral in de bereikbaarheidsopzicht een barrière. De Spoorhoek kent net als het Spijkerkwartier een orthogonale stratenstructuur waarbij de Hommelstraat de belangrijkste ontsluitingsweg is. In de Spoorhoek waar veel bebouwing direct aan de straat grenst zijn de gevels alles bepalend. Omdat de Hommelstraat de enige doorgangsroute is, bepaalt de uitstraling van deze straat (bebouwing, straatprofiel) voor een groot deel het ruimtelijk beeld van de wijk. Aan de Spoorwegstraat is de Luthers kerk gevestigd, samen met de Martinuskerk aan de Steenstraat vormen deze kerken karakteristieke panden in de wijken. De beide kerktorens vormen markante hoogte-accenten in het totale plangebied. Vanaf het begin is de wijk dichtbebouwd geweest, met smalle straatprofielen en weinig ruimte voor openbaar of privé groen. Kenmerkend voor de bebouwing van de wijk is de hoeveelheid blinde muren die er te vinden zijn. Deze zijn grotendeel ontstaan door de historische doorsnijdingen van de spoorlijn en de van Muijlwijkstraat door de wijk. Deze blinde gevels hebben een belangrijke invloed op het ruimtelijk beeld. Naast deze oorspronkelijke bebouwing (oudbouw) is het anonieme balkon een terugkerend element. Dit hoort bij de bebouwing uit de 70-80ér jaren. Deze oudbouw versus de bouw uit de 70-80ér jaren in de gevels zorgt voor een herkenbare tweedeling in de wijk. Het percentage openbaar groen in de wijk is laag en verdient opwaardering door middel van inrichting tot aantrekkelijke verblijfsruimtes. Dit geldt onder meer voor de groene ruimtes in de Jufferstraat, de hondenuitlaatplaats, Johan Combéplein, Joop Jansenplantsoen en de Spoortuin. Van 1901 tot 1959 stond op de plek waar nu de spoortuin ligt, een openbare school voor lager onderwijs. In 1985 werd hier door de gemeente een speelplaats aangelegd. In 1998 heeft de gemeente er samen met een groep bewoners een bloementuin aangelegd omdat de speelplek in onbruik raakte. Deze tuin maakt deel uit van de negen "spijkertuinen". 2.3 Functionele structuur Functionele structuur Spijkerkwartier/Boulevardkwartier De wijk Spijkerkwartier Boulevardkwartier kan worden getypeerd als een monumentaal gebied met een sterke menging aan functies (wonen, werken en voorzieningen). De woonfunctie is het sterkst vertegenwoordigd. Grotere groengebieden ontbreken. Wel is een aantal binnenterreinen ingericht als openbaar toegankelijke tuinen (Spijkertuinen). De Steenstraat is een winkelstraat met een geheel eigen karakter losstaand van het stadcentrum. Het heeft een belangrijke functie voor de bewoners uit de omringende wijken. Daarnaast is het door de aanwezigheid van bijzondere winkels ook een aantrekkelijke straat voor de gehele stad. De Steenstraat is (evenals de Hommelstraat) aangewezen voor het project Buitengewoon Beter. Dit project is bedoeld om de openbare ruimte beter in te delen en leefbaarder te maken. Medio 2008 worden enkele varianten voor een nieuwe inrichting van de 20 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

21 Steenstraat gepresenteerd. In het najaar 2009 is het begin van de uitvoering gepland. In de Steenstraat en de Spijkerlaan bestaat de begane grond hoofdzakelijk uit winkel- en horecafuncties. Erboven wordt veelal gewoond. De winkelvoorzieningen, met name in de Steenstraat, en nog enkele, door de wijk verspreide winkels zijn van meer dan lokale betekenis. De overige middenstand in het Spijkerkwartier heeft meestal een wijkfunctie. De functie van de bebouwing langs de singel is gemengd, nl. wonen, bedrijven, winkels, horeca, kantoren en bijzondere bebouwing. Met dit verschil dat aan de Velperbuitensingel horeca en winkels voorkomen en aan de Eusebiusbuitensingel niet. Enige kantoor- en bedrijfsfuncties, waaronder een aantal garagebedrijven, zijn gevestigd langs de Kastanjelaan, de Boulevard Heuvelink en de Rietgrachtstraat. In het plangebied zijn nog twee seksinrichtingen aanwezig met vergunning Functionele structuur Spoorhoek Het functionele karakter van het gebied sluit in belangrijke mate aan op de bovenbeschreven historisch gegroeide situatie. De winkels langs de Hommelstraat en de van Muijlwijkstraat bepalen in eerste instantie het gezicht. Ruimtelijk is deze situatie te zien als een uitwaaiering van de winkelfunctie in de binnenstad. De Hommelstraat is de belangrijkste ontsluitingsweg voor de gebied en herbergt kleine winkeltjes waarboven gewoond wordt. Het is een levendige straat, het trefpunt voor de mensen uit de wijk, maar het verloop van de winkels is groot. De Hommelstraat is (evenals de Steenstraat) aangewezen voor het project Buitengewoon Beter. Dit project is bedoeld om de openbare ruimte beter in te delen en leefbaarder te maken. Daarnaast zijn in de Spoorwegstraat wat kleine winkels en bedrijven, veelal ambachtelijke en creatieve bedrijfjes, gevestigd. Langs de Ir. J.P. van Muylwijkstraat zijn grotere zelfstandige winkels en dienstverleners op de begane grondlaag van de (nieuwbouw)flats gevestigd. De woonfunctie in het gebied concentreert zich, naast die boven de winkels, ter weerszijden van en tussen deze bovengenoemde winkelstraten en de begrenzende spoorlijn, Velperplein en Apeldoornsestraat. Langs het Velperplein en de Apeldoornsestraat zijn winkels, horeca, hotel, culturele- en bedrijfsfuncties gesitueerd. Deze functies zijn gericht naar de singel/ het stadscentrum en zijn daarmee het gezicht van de wijk Spoorhoek aan de centrumzijde. Het Rembrandttheater en Mediamarkt zijn stedelijke functies die het niveau van de wijk overstijgen. Het gebouw van KPN Telecom, die gevestigd is in het noordwestelijk deel van Spoorhoek, heeft een anonieme uitstraling en overstijgt met zijn hoogbouw zowel in ruimtelijke als in functionele zin de schaal van de wijk. Het Velperpoortstation gelegen aan de Van Muijlwijkstraat/ Steenstraat en gelegen tussen de wijken Spoorhoek en Spijkerkwartier in, neemt een belangrijke plaats in. Het NS station met de nabijgelegen parkeergarage en het tankstation drukt een grote stempel op de verschijning van het plangebied. Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 21

22 2.4 Maatschappelijke voorzieningen Spijkerkwartier Boulevardkwartier en Spoorhoek De bevolking van het Spijkerkwartier kenmerkt zich door een relatief laag aandeel jongeren (tot 14 jaar): 8% (Arnhem 17 %) én ouderen: 5 % (Arnhem 13 %). Het aandeel inwoners met niet-nederlandse etniciteit is iets lager dan gemiddeld in Arnhem: 25 % (gemiddeld 29 %). Er wonen weinig gezinnen met kinderen: 14 % (gemiddeld 37%), en veel alleenstaanden: 67 % (gemiddeld 33%). Het aandeel huurwoningen: 68 % ligt iets boven het Arnhemse gemiddelde (60%). Het aandeel eengezinshuizen is erg laag: 9 % (gemiddeld 51 %). Het gemiddelde besteedbare inkomen ligt met ruim onder het Arnhemse gemiddelde ( ). Het aantal inbraken per 100 woningen (1,8) ligt nagenoeg op het gemiddelde Arnhemse niveau (1,7). Het rapportcijfer voor de woonomgeving ligt met 6,4 lager dan het Arnhemse gemiddelde: 6,9. Dat geldt ook voor de woning: respectievelijk 7.2 en 7.5. Op onderwijsgebied is binnen het plangebied 1 basisschool aanwezig: de Arcade aan de Bleekerstraat. In de directe omgeving van het plangebied bevindt zich nog de Hugo de Grootschool. Kinderopvang: aan de Eusebiusbuitensingel zit Okidoki /Kinderkwartier, aan de Spijkerstraat de Lapjeskat. Op cultuurgebied herbergt het Spijkerkwartier drie kleine theaters: het Poehaatheater, theater het Hof en het Parktheater. Daarnaast is er nog het kultuurhuis Bosch aan de Apeldoornseweg en het filmtheater Rembrandt aan het Velperplein. Door de ligging aan de rand van de binnenstad en het gemengde karakter van de buurt is het Spijkerkwartier een broedplaats voor culturele activiteiten, ateliers, galeries etc. Ook hier geldt dat het bestemmingsplan de nodige flexibiliteit biedt. Op het terrein van zorg zijn in het gebied diverse artsenpraktijken en overige voorzieningen. Er zijn geen plannen voor bijvoorbeeld een HOED (Huisartsen onder een dak). Er is een aantal zorgvoorzieningen: Winternachtopvang De Duif aan de Spoorwegstraat, het daklozendienstcentrum aan de Eusebiusbuitensingel, evenals de crisisopvang. Onderzocht wordt of in een pand aan de Steenstraat 44 een bijzondere woonvorm - het Domus-project van het Leger des Heils - mogelijk kan worden gemaakt. Dit bestemmingsplan biedt daar nog geen mogelijkheid voor. E zijn geen specifieke voorzieningen voor ouderen in de buurt aanwezig of geprogrammeerd. Aan de Spijkerstraat bevindt zich het buurcentrum "De Lommerd". 2.5 Verkeerstructuur Spijkerkwartier/Boulevardkwartier en Spoorhoek Het plangebied van het voorliggende bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier Spoorhoek" kent de volgende verkeersaders: Ir. J.P. van Muijlwijkstraat; Steenstraat; Boulevard Heuvelink/ J. de Wittlaan en Eusebiusbuitensingel/ Velperbuitensingel. Door middel van kentekenonderzoek is gebleken dat er in een aantal straten/ routes in het Spijkerkwartier sluipverkeer voorkomt. onder andere ook als gevolg van de invoering van de 'Omsingeling Doorbroken'. De straten waar dit het sluipverkeer het meeste voorkomt zijn; Bloemstraat, Kastanjelaan, Spijkerlaan, Parkstraat en Emmastraat/ Hertogstraat. Dit sluipverkeer hoort hier in principe niet thuis. In 2007 is in overleg met de wijkplatform( gamandateerde werkgro0ep Verkeer) gesproken over maatregelen om dit sluipverkeer tegen te gaan. Het wijkplatform heeft uiteindelijk besloten om alleen op kleine schaal in de Spoorhoek maatregelen te treffen om de belangrijkste sluiproute van de Steenstraat naar de J. de Wittlaan (via de Kastanjelaan-Spijkerlaan) in te perken. De wijk is van mening dat de door de gemeente voorgestelde maatregelen de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het 22 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

23 Spijkerkwartier te negatief beïnvloeden. Het wijkplatform verwacht ook dat in de toekomst de hoeveelheid sluipverkeer zal verminderen door doorstromingsmaatregelen/ reconstructies op de omliggende verkeersaders; singels, Boulevard Heuvelink en Steenstraat. Parkeerplaatsen: Het SVVP Arnhem 2010 is voor het onderdeel parkeren nader vormgegeven in de Parkeernota Arnhem Een van de thema's in deze nota is de invoering van "belanghebbendenparkeren" in de wijken grenzend aan de binnenstad. Hier is vaak sprake van parkeeroverlast. Het Spijkerkwartier is een van die wijken. Op dit moment zijn er in de wijk drie categorieën parkeerplaatsen: vrije plaatsen waar iedereen kan staan, vergunninghoudersplaatsen en betaalde plaatsen. Op de vrije parkeerplaatsen staan op doordeweekse (werk)dagen vaak 'illegale' parkeerders die in principe niet in de wijk thuishoren. Vaak zijn dit mensen die hier parkeren en bijvoorbeeld in de binnenstad of bijv. Steenstraat werken. Onder andere hierdoor kunnen bezoekers van bedrijven, winkels, cafés e.d. aan de Steenstraat/ Spijkerlaan vaak moeilijk een vrije parkeerplek vinden. Ook is sprake van een tekort aan parkeerplaatsen in de avond en nacht. Het aantal parkeerplaatsen in de wijk is beperkt, terwijl het autobezit en het aantal huishoudens de laatste jaren zijn toegenomen en nog verder zullen toenemen. Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 23

24 Hoofdstuk Beleidskader Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft, voor zover van belang, het rijks-, provinciaal- en gemeentelijk beleid. Naast de belangrijkste algemene uitgangspunten worden de specifieke voor dit plangebied geldende uitgangspunten weergegeven. Het beleid is in dit bestemmingsplan afgewogen en doorvertaald op de plankaart en in de voorschriften. 3.2 Ruimtelijk beleid Rijksbeleid De Nota Ruimte bevat de visie van het kabinet op de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland en de belangrijkste bijbehorende doelstellingen. De nota bevat, in overeenstemming met het Hoofdlijnenakkoord van het kabinet, de ruimtelijke bijdrage aan een sterke economie, een veilige en leefbare samenleving en een aantrekkelijk land. Het gaat om de inrichtingsvraagstukken die spelen tussen nu en 2020, met een doorkijk naar Hoofddoel van het nationaal ruimtelijk beleid is ruimte te scheppen voor de verschillende ruimtevragende functies op het beperkte oppervlak dat ons in Nederland ter beschikking staat. Meer specifiek richt het zich hierbij op vier algemene doelen: versterking van de Nederlandse economie en concurrentiepositie, bevordering van krachtige steden en een vitaal platteland, waarborging en ontwikkeling van belangrijke (inter)nationale ruimtelijke waarden, en waarborging van de veiligheid. In de Nota Ruimte komt Arnhem in combinatie met Nijmegen o.a. naar voren als één van een dertiental economische kerngebieden. De ontwikkeling van deze kerngebieden krijgt in het rijksbeleid prioriteit Provinciaal en regionaal beleid Het ruimtelijk beleid van de provincie is verwoord in het Streekplan Gelderland 2005 Kansen voor de regio. Het plan is vastgesteld door Provinciale Staten in juni 2005.Hoe gebruiken we in de toekomst de ruimte in Gelderland? Dat staat in het nieuwe streekplan van Gelderland. Het streekplan geeft de hoofdlijnen van het provinciaal ruimtelijk beleid voor de komende 10 jaar weer. Naast de van oudsher plantoetsende functie van het streekplan (toetsing van bestemmingsplannen) wil de provincie toegroeien naar de rol van planbegeleider. Men wil in een vroeger stadium van gemeentelijke planvorming meedenken en meepraten. Het streekplan is als volgt opgebouwd: in hoofdstuk 1 wordt Gelderland gepositioneerd in Europees en nationaal perspectief, wat zijn de belangrijkste kwaliteiten en krachten van Gelderland. In hoofdstuk 2 is aangegeven dat de provincie de komende jaren: I. II. III. IV. V. Sterke stedelijke netwerken en regionale centra wil bevorderen; De vitaliteit van het landelijk gebied en zijn kernen wil versterken; Waardevolle landschappen wil verbeteren en de EHS wil realiseren; De bereikbaarheid van en in de provincie wil waarborgen; De waterhuishouding qua veiligheid en duurzaamheid wil aanpassen aan de veranderde aan- en afvoer van water; VI. Een gezonde en veilige milieukwaliteit wil bewerkstelligen. Om die doelen te bereiken kiest de provincie een strategie die uitgaat van de zogenaamde provinciale ruimtelijke hoofdstructuur. Deze provinciale hoofdstructuur is de provinciale vertaling van de nationale ruimtelijke hoofdstructuur zoals aangegeven in de Nota Ruimte. Deze provinciale ruimtelijke hoofdstructuur bestaat uit een groenblauw- en rood raamwerk. In het groenblauwe raamwerk ligt het beleidsaccent op het beschermen en uitbouwen van aanwezige kwetsbare waarden en belangen. Hieronder vallen o.a. de ecologische 24 artier - Spoorhoek" (vastgesteld) Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkw

25 hoofdstructuur, waardevolle open gebieden. In het rode raamwerk ligt het accent op ontwikkelingsbeleid in de sfeer van stedelijke functies en intensive land en tuinbouw. Hieronder vallen bv de stedelijke netwerken, KAN, WERV en stedendriehoek Het provinciale beleid is toegespitst op deze 2 raamwerken. Naast deze 2 raamwerken is het multifunctioneel gebied te onderscheiden. het generieke beleidskader in het streekplan laat veel ruimte voor ontwikkeling van dit gebied door gemeenten (coördinatietaak ligt hier bij de WGR regio's, zoals bv het KAN). Naast de provinciale ruimtelijke hoofdstructuur is er sprake van generiek en regiospecifiek beleid. Het generieke beleid geeft de provinciebrede onderwerpen aan: stedelijke ontwikkeling, windmolens, natuur, landbouw e.d. Het regiospecifieke deel beschrijft de ruimtelijke structuur, de koers en de ambities per regio. In het streekplan worden de volgende regio's onderscheiden: De Veluwe, de stedelijke gebieden (WERV,KAN en stedendriehoek), de Gelderse Vallei, de Noord Veluwe, de Achterhoek en het rivierenland. Op verzoek van de zijn in 2003 door de WGR besturen (waar onder het KAN) regionale structuurvisies opgesteld. Deze visies, zoals voor het KAN de startnota is opgesteld, zijn grotendeels bepalend geweest voor de inhoud van de regiospecifieke paragrafen. Het Regionaal Plan van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen 'Werken aan een aantrekkelijke en concurrerende stadsregio in Noordwest Europa' is de opvolger van het Regionaal structuurplan 2015 uit Het regionaal plan vormt het richtinggevend kader voor beleid en uitvoering van het regionaal beleid van de stadsregio op gebied van ruimte, mobiliteit, economie en wonen. Het plan biedt voor de werkingstermijn van tien jaar een regionale agenda voor gemeenten op het gebied van: 1. beleidsafstemming met provincie en Rijk en tussen gemeenten onderling; 2. afspraken over omvang, kwaliteit en fasering van het regionale programma; 3. gemeenschappelijke inzet van procescapaciteit en uitvoeringsinstrumenten; 4. genereren van ruimtelijke investeringen en middelen van Rijk, Europa en uit de markt. Voor de komende planperiode is de behoefte aan nieuwe locaties voor wonen en werken aanzienlijk minder groot. Ter versterking van de ruimtelijk-economische hoofdstructuur wordt in beginsel gekozen voor het beter, efficiënter en hoogwaardiger benutten van het bestaand stedelijk gebied en van de reeds geplande uitbreidingen. Deze kwaliteitsimpuls heeft tot doel het KAN verder te ontwikkelen als een aantrekkelijke regio voor huishoudens, bedrijven en bezoekers. Een regio die de concurrentie aan kan met vergelijkbare stedelijke netwerken in binnen- en buitenland. In de nota worden 10 regionale transformaties als opgave geformuleerd: Verbeteren van aansluiting op Europese infrastructuurnetwerken; Verknopen bus en trein tot één samenhangend regionaal OV-netwerk; Stedelijke ontwikkeling rondom enkele multimodale knooppunten; Herstructurering van bestaande bedrijventerreinen en hoofdwegennet; Ruimte voor innovatie: creative industry, kennis/ict, wellness/hospitality; Versterken grootstedelijk klimaat van Arnhem en Nijmegen; Ontwikkeling van de eigenheid en identiteit van dorpen; Regionaal landschapspark: recreatief routenetwerk ontwikkelen; Kwaliteitsverbetering van de natuur (in en om de stad); Zichtbaar maken van cultuurhistorische relicten en monumenten. Bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" (vastgesteld) 25